به گزارش نبض نگار:آپنه خواب نوعی اختلال تنفسی مرتبط با خواب است و به گروهی از اختلالات خواب اطلاق میشود که با الگوهای غیرطبیعی تنفس در حین خواب ظاهر می شوند.افراد مبتلا به آپنه خواب به طور مکرر در حین خواب با کاهش یا وقفههای تنفسی برای مدتهای کوتاه مواجه میشوند. اگرچه این وقفهها باعث بیدار شدن های فرد و کاهش کیفیت خواب میشوند، اما ممکن است افراد به کاملا بیدار نشوند و از غیرطبیعی بودن تنفس شبانه خود آگاه نباشند.
چندین نوع آپنه خواب وجود دارد که بر اساس علت اختلالات تنفسی دستهبندی میشوند:
آپنه خواب انسدادی
آپنه خواب انسدادی (OSA) زمانی رخ میدهد که مجرای هوایی در پشت گلو در حین خواب تنگ یا مسدود شود، ممکن است باعث خروپف شود زیرا جریان هوا به طور طبیعی عبور نمیکند. فرد معمولاً بیدار میشود، عضلات گلو را فعال میکند و چندین نفس عمیق یا نفسهای تند میکشد، که غالباً با صداهایی مانند خرناس یا خفگی همراه است.
آپنه خواب انسدادی رایجترین نوع آپنه خواب است. برآورد میشود که 10٪ تا 30٪ بزرگسالان به این اختلال مبتلا هستند، اما در بسیاری از موارد تشخیص داده نمیشود.
آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی (CSA) شامل اختلال در ارتباط بین مغز و عضلاتی است که تنفس را کنترل میکنند. در نتیجه، تنفس ممکن است سطحیتر شده و دارای وقفههای موقتی باشد.شیوع آپنه خواب مرکزی در مقایسه با آپنه خواب انسدادی پایین است. برآورد میشود که کمتر از 1٪ افراد به CSA مبتلا هستند.
علائم آپنه خواب
علائم آپنه خواب شامل اثرات تنفس غیرطبیعی در شب و همچنین اثرات روزانه ناشی از کاهش کیفیت خواب است.
علائم آپنه خواب انسدادی
- خواب آلودگی شدید در طول روز
- خروپف بلند که غالباً با صداهای خفگی یا نفسهای تند همراه است
- سردردهای صبحگاهی که ممکن است برای چندین ساعت پس از بیدار شدن ادامه یابد
- دهان خشک هنگام بیدار شدن
- خواب بیقرار با دورههایی از بیداری در طول شب
- نیاز افزایش یافته به بلند شدن از تخت برای ادرار کردن
- تحریکپذیری یا ناامیدی
- کاهش تمرکز
برخی از علائم آپنه خواب انسدادی ممکن است به طور فوری برای فرد مبتلا قابل توجه نباشد. به عنوان مثال، تنفس غیرطبیعی و خروپف ممکن است فقط پس از مشاهده توسط دیگران به فرد گفته شود.بسیاری از علائم آپنه خواب انسدادی میتوانند ناشی از سایر مشکلات بهداشتی نیز باشند، بنابراین این اختلال نمیتواند تنها بر اساس علائم تشخیص داده شود.
علائم آپنه خواب مرکزی
- الگوهای تنفسی غیرطبیعی، مانند تنفسی که در طول خواب کند، سریع و دارای وقفه است
- خواب آلودگی شدید در طول روز
- بیدار شدن در شب
- تنگی نفس ناگهانی یا درد در قفسه سینه در شب
- مشکل در تمرکز
- سردردهای صبحگاهی
مانند آپنه خواب انسدادی، افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی معمولاً از تنفس نامنظم خود در حین خواب آگاه نیستند مگر اینکه توسط شریک خواب یا مراقب خود به آن اشاره شود.
علل آپنه خواب انسدادی
در افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی، عضلات در پشت گلو در حین خواب شل میشوند و فضای کمتری برای عبور هوا باقی میگذارند. خروپف زمانی رخ میدهد که مجرای هوایی تنگ میشود و زمانی که مجرای هوایی مسدود میشود، فرد نمیتواند به اندازه کافی اکسیژن دریافت کند. کمبود اکسیژن باعث بیداریهای جزئی یا کامل میشود تا جریان هوا بازگردد. این اختلالات تنفسی به طور مکرر در طول خواب رخ میدهد.
علل آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی به دلیل مشکلاتی در نحوه ارتباط مغز با عضلات مسئول تنفس به وجود میآید. در افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی، بخشی از مغز به نام ساقه مغز نمیتواند به درستی سطوح دی اکسید کربن در بدن را در حین خواب شناسایی کند. این امر منجر به بروز مکرر دورههایی از تنفس میشود که کندتر و سطحیتر از آن چیزی است که باید باشد.عوامل خطر آپنه خواب
چندین عامل بر احتمال ابتلا به آپنه خواب تأثیر میگذارند و این عوامل برای آپنه خواب انسدادی (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA) متفاوت هستند.
عوامل خطر آپنه خواب انسدادی
سن: خطر ابتلا به آپنه خواب انسدادی با افزایش سن افزایش مییابد و به ویژه در دهههای 60 و 70 زندگی بیشتر میشود.
جنس: مردان یا افرادی که در بدو تولد به عنوان مرد شناسایی شدهاند، به طور کلی بیشتر احتمال دارد که به آپنه خواب انسدادی مبتلا شوند، به ویژه در مراحل اولیه بزرگسالی.
آناتومی سر و گردن: آپنه خواب انسدادی در افرادی که ویژگیهای آناتومیکی خاصی از جمله زبان بزرگتر و فک پایین کوتاهتر دارند، بیشتر شایع است.
وزن بدن: چندین مطالعه ارتباطی بین شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر و خطر افزایش یافته ابتلا به آپنه خواب انسدادی یافتهاند.
مطالعات دیگری نیز ارتباطاتی بین عوامل مختلف و احتمال بالاتر ابتلا به OSA شناسایی کردهاند، اما تحقیقات بیشتری برای روشن شدن تأثیر این عوامل بر توسعه OSA لازم است.
سیگار کشیدن: برخی تحقیقات نشان دادهاند که خطر آپنه خواب انسدادی در افرادی که سیگار میکشند، نسبت به افرادی که ترک کردهاند یا هرگز سیگار نکشیدهاند، به طور قابل توجهی بیشتر است.
اختلالات هورمونی: شرایط هورمونی مانند کمکاری تیروئید یا تولید بیش از حد هورمون رشد ممکن است خطر OSA را افزایش دهد، زیرا میتواند باعث ورم بافت نزدیک مجرای هوایی یا افزایش شاخص توده بدنی شود.
وضعیت خواب: آپنه خواب ممکن است زمانی که افراد به پشت میخوابند، ایجاد شود یا بدتر شود، زیرا این وضعیت خواب بر شکل و موقعیت بافت اطراف مجرای هوایی تأثیر میگذارد.
سابقه خانوادگی آپنه خواب: برخی شواهد نشان میدهد که سابقه خانوادگی OSA ممکن است خطر ابتلا به آپنه خواب انسدادی را افزایش دهد، که ممکن است به ویژگیهای آناتومیکی در سر و گردن که در بین اعضای خانواده مشترک است، مربوط باشد.
احتقان بینی: دشواری در تنفس از طریق بینی با احتمال بالاتر ابتلا به OSA مرتبط است.
مصرف الکل و برخی داروها: الکل و برخی داروهای تجویزی و مخدر با خطر بالاتر آپنه خواب انسدادی مرتبط هستند.
برخی شرایط پزشکی: افرادی که دارای برخی مشکلات پزشکی، از جمله چندین بیماری قلبی و ریوی هستند، ممکن است تمایل بیشتری به توسعه OSA داشته باشند.
عوامل خطر آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی بیشتر به عنوان عارضهای ناشی از یک مشکل پزشکی دیگر رخ میدهد، مانند عفونت یا آسیب به ساقه مغز، نارسایی قلب یا کلیه، سکته مغزی یا تولید بیش از حد هورمون رشد. مطالعات برخی عوامل اضافی را شناسایی کردهاند که با خطر بالاتر آپنه خواب مرکزی مرتبط هستند.
سن: افراد بالای 65 سال خطر بیشتری برای اختلالات تنفسی متناسب با آپنه خواب مرکزی دارند.
جنس: آپنه خواب مرکزی بیشتر در مردان یا افرادی که در بدو تولد به عنوان مرد شناسایی شدهاند شایع است، که ممکن است به سطوح برخی هورمونهای جنسی مربوط باشد.
مصرف برخی داروها: استفاده مزمن از داروهای اوپیوئیدی و برخی داروهای تجویزی میتواند بر تنفس تأثیر بگذارد و با خطر بالاتر CSA مرتبط باشد.
قرار گرفتن در ارتفاع بالا: گذراندن زمان در ارتفاعات بالا با CSA مرتبط است به دلیل کاهش دسترسی به اکسیژن در محیطهای با ارتفاع بالا.
این عوامل میتوانند به افزایش احتمال ابتلا به آپنه خواب مرکزی کمک کنند و افرادی که دارای این عوامل خطر هستند، باید تحت نظر پزشک قرار گیرند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
چگونه آپنه خواب تشخیص داده میشود؟
آپنه خواب باید توسط پزشک یا متخصص خواب تشخیص داده شود و مراحل مختلفی در فرایند تشخیصی وجود دارد.
تاریخچه سلامت و معاینه فیزیکی
ارزیابی برای آپنه خواب معمولاً با مرور علائم و سلامت کلی فرد، همراه با یک معاینه فیزیکی آغاز میشود. این مرحله به منظور شناسایی نشانههای آپنه خواب و تعیین عوامل خطر که میتوانند به این وضعیت کمک کنند، طراحی شده است.
اگرچه برای تأیید اینکه آیا فرد به آپنه خواب انسدادی (OSA) مبتلا است، نیاز به آزمایشهای خاصی وجود دارد، وجود علائم میتواند در تشخیص تأثیرگذار باشد و به تعیین شدت وضعیت کمک کند.
مراحل بعدی تشخیص
آزمایش خواب (پلیسومنوگرافی): این آزمایش معمولاً در یک مرکز خواب انجام میشود و شامل نظارت بر فعالیتهای مختلف بدن در طول خواب، از جمله تنفس، ضربان قلب، سطح اکسیژن خون و الگوهای خواب است.
استفاده از دستگاههای خانگی: در برخی موارد، پزشک ممکن است استفاده از دستگاههای نظارت بر خواب در خانه را تجویز کند که میتواند اطلاعاتی در مورد تنفس و الگوهای خواب فرد جمعآوری کند.
بررسی پرسشنامهها و مقیاسهای خواب: پزشک ممکن است از فرد بخواهد تا پرسشنامههایی را پر کند که به ارزیابی خواب و کیفیت زندگی کمک میکند.
تجزیه و تحلیل نتایج: پس از جمعآوری دادهها، پزشک نتایج را تجزیه و تحلیل کرده و در صورت تأیید آپنه خواب، برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد میدهد.
تشخیص به موقع آپنه خواب برای جلوگیری از عوارض جدی و بهبود کیفیت زندگی بسیار مهم است.مطالعه خواب برای تشخیص آپنه خواب انسدادی یا مرکزی، انجام مطالعه خواب ضروری است. معتبرترین نوع مطالعه خواب به نام پلیسومنوگرافی شناخته میشود که در طول یک شب اقامت در یک آزمایشگاه خواب تخصصی انجام میشود.
پلیسومنوگرافی
در طول پلیسومنوگرافی، چندین حسگر برای پیگیری موارد زیر استفاده میشوند:
تنفس: نظارت بر الگوهای تنفسی و تعیین اینکه آیا تنفس در طول خواب غیرطبیعی است یا خیر.
بیداریها: شناسایی زمانهایی که فرد در طول خواب بیدار میشود.
سطح اکسیژن: اندازهگیری سطوح اکسیژن خون برای شناسایی افت اکسیژن.
حرکت عضلانی: ثبت حرکات عضلانی که ممکن است نشاندهنده مشکلات خواب باشد.
مراحل خواب: تعیین مراحل مختلف خواب (خواب سبک، خواب عمیق و خواب REM).
یک مطالعه خواب در کلینیک میتواند مشخص کند که آیا تنفس غیرطبیعی است و تفاوت بین آپنه خواب انسدادی و مرکزی را شناسایی کند. برای آپنه خواب انسدادی، پلیسومنوگرافی ممکن است شامل یک یا دو بازدید از کلینیک خواب باشد.
مطالعه خواب در خانه
یک گزینه برای برخی از بیمارانی که احتمال میرود به آپنه خواب انسدادی شدید مبتلا باشند، مطالعه خواب در خانه است. انجام آزمایش آپنه خواب در خانه ممکن است راحتتر باشد، اما نتایج باید هنوز هم توسط یک متخصص بهداشتی تفسیر شود.
شایان ذکر است که تستهای خانگی برای آپنه خواب مرکزی استفاده نمیشوند. این تستها بیشتر برای افرادی که به OSA مشکوک هستند، طراحی شدهاند و ممکن است به تشخیص سریع و مؤثر کمک کنند.
درمانهای آپنه خواب
هدف از درمان آپنه خواب کاهش اختلالات تنفسی و بهبود خواب است. رویکرد درمان بین آپنه خواب انسدادی (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA) متفاوت است.
درمانهای آپنه خواب انسدادی
درمان با فشار مثبت مجرای هوایی (PAP):درمان PAP یکی از گزینههای درمانی است که تقریباً برای همه افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی ارائه میشود. این درمان با استفاده از هوای تحت فشار که از یک دستگاه از طریق یک لوله و ماسک بر روی صورت پمپاژ میشود، مجرای هوایی را باز نگه میدارد.
دستگاههای PAP تنها با نسخه پزشک قابل دسترسی هستند و فشار هوا باید به دقت در فرایندی به نام تیتر کردن که در طول مطالعه خواب انجام میشود، کالیبره شود.
دستگاه CPAP (فشار مثبت مجرای هوایی مداوم) نوعی رایج از PAP است که جریانی از هوا را با فشار ثابت ارسال میکند. انواع دیگر دستگاههای PAP شامل BiPAP (فشار مثبت دو سطحی) و APAP (فشار مثبت خودکار) هستند که در مقدار فشار هوا تغییراتی را ارائه میدهند.
دستگاههای دهانی: برخی از نوعهای دستگاههای دهانی که فک یا زبان را در موقعیت خاصی نگه میدارند، گزینهای برای افرادی با ویژگیهای آناتومیک خاص و OSA خفیفتر هستند. این وسایل معمولاً تنفس را به اندازه PAP therapy بهبود نمیبخشند، اما میتوانند خروپف را کاهش دهند و ممکن است توسط افرادی که در استفاده از دستگاههای PAP دچار مشکل یا ناراحتی هستند، ترجیح داده شوند.
داروهای کاهش وزن: در دسامبر 2024، سازمان غذا و دارو (FDA) داروی کاهش وزن Zepbound را برای درمان آپنه خواب انسدادی متوسط تا شدید در بیماران چاق تأیید کرد. این دارو اولین دارویی است که به طور خاص برای درمان OSA تأیید شده است.
جراحی: برای موارد شدیدتر OSA، جراحی برای برداشتن بافت در گلو و گسترش مجرای هوایی میتواند گزینهای برای بیمارانی باشد که بافتی مجرای هوایی را مسدود کرده است. نوع دیگری از درمان جراحی شامل کاشت دستگاهی برای تحریک عصب کمککننده به کنترل تنفس است.
تغییرات سبک زندگی:
کاهش BMI از طریق کاهش وزن
ورزش منظم که ممکن است علائم OSA را حتی بدون کاهش وزن کاهش دهد
تغییر وضعیت خواب به طوری که از خواب به پشت اجتناب شود
کاهش مصرف الکل
درمانهای آپنه خواب مرکزی
درمان آپنه خواب مرکزی معمولاً بر روی رفع مشکل پزشکی که باعث تنفس غیرطبیعی میشود، متمرکز است. اگر اختلالات خواب خفیف باشند، درمان علت زمینهای ممکن است تمام آنچه مورد نیاز باشد، باشد.
اما اگر علائم آپنه خواب مرکزی مداوم یا شدید باشند، ممکن است درمانهای اضافی برای بهبود تنفس در حین خواب و همچنین تلاش برای حل مشکل زمینهای توصیه شود. این ممکن است شامل استفاده از دستگاههای PAP برای ترویج تنفس پایدارتر در طول خواب باشد. دیگر درمانهای ممکن شامل درمان با اکسیژن مکمل یا استفاده از داروهایی است که میتوانند سرعت تنفس فرد را افزایش دهند.
عوارض آپنه خواب
درمان مؤثر میتواند به طور کلی از بروز یا حل عوارض جدی ناشی از آپنه خواب جلوگیری کند، اما اگر این وضعیت درمان نشود، میتواند تأثیرات عمیقی بر سلامت و رفاه داشته باشد.
آپنه خواب کیفیت خواب را کاهش میدهد و اثرات خواب نامناسب با نحوه تأثیر آپنه خواب بر سطح اکسیژن در بدن تشدید میشود.
بنابراین، آپنه خواب انسدادی با افزایش خطر بروز مجموعهای از مشکلات سلامتی مرتبط است، از جمله:
حوادث رانندگی ناشی از خوابآلودگی: افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است در طول روز احساس خوابآلودگی کنند که میتواند منجر به حوادث رانندگی شود.
بیماریهای قلبی و عروقی: مانند فشار خون بالا، سکته، نارسایی قلب، بیماری قلبی و ضربان قلب غیرطبیعی.
اختلالات متابولیک: شامل دیابت نوع 2 که با افزایش قند خون و مقاومت به انسولین مرتبط است.
فشار خون ریوی: که به معنای فشار خون بالا در شریانهای ریه است و به قلب فشار اضافی وارد میکند.
مشکلات تفکری: از جمله اختلال در حافظه و تمرکز.
اختلالات خلقی: شامل تحریکپذیری و خطر بالاتر ابتلا به افسردگی.
بیماری کبد چرب غیرالکلی: که به افزایش رسوبات چربی در کبد اشاره دارد و میتواند به آسیبهای جدی کبدی منجر شود.
عوارض مرتبط با بیهوشی در طول جراحی: افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است در حین بیهوشی در معرض خطر بیشتری باشند.
عوارض آپنه خواب مرکزی
در آپنه خواب مرکزی، عوارضی که ممکن است رخ دهند به شدت به مشکل پزشکی زمینهای که باعث اختلال در تنفس میشود، بستگی دارد. به همین دلیل، مدیریت و درمان مؤثر این مشکلات زمینهای برای کاهش خطر عوارض مهم است.
در نهایت، تشخیص و درمان به موقع آپنه خواب میتواند به جلوگیری از این عوارض جدی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
آپنه خواب در کودکان
اگرچه آپنه خواب معمولاً با بزرگسالان مرتبط است، اما این وضعیت میتواند در کودکان نیز رخ دهد. در میان جوانان، آپنه خواب انسدادی (OSA) بسیار شایعتر از آپنه خواب مرکزی (CSA) است. برآوردها نشان میدهد که 1٪ تا 5٪ از کودکان مبتلا به آپنه خواب انسدادی هستند.
علائم آپنه خواب انسدادی در کودکان
کودکان مبتلا به OSA ممکن است مانند بزرگسالان دچار خوابآلودگی روزانه نشوند. در عوض، آنها ممکن است علائم روزانه دیگری مانند:
- پرکاری: افزایش فعالیت و عدم توجه.
- مشکلات یادگیری: دشواری در تمرکز و یادگیری در مدرسه.
- مشکلات رفتاری: بروز رفتارهای غیرعادی یا چالشهای اجتماعی.
- خروپف: در کودکان مبتلا به آپنه خواب انسدادی رایج است.
- عرق کردن در خواب: عرق کردن بیش از حد در طول شب.
- شب ادراری: بروز ادرار کردن در رختخواب.
- خوابگردی: بروز رفتارهای غیرعادی در حالت خواب.
- کودکان با OSA شدید که درمان نشوند، ممکن است مشکلاتی در رشد و توسعه خود تجربه کنند.
علل و درمان
برای بسیاری از کودکان، آپنه خواب انسدادی ناشی از بزرگ شدن لوزهها و آدنوئیدها در گلو است. در این موارد، جراحی برای برداشتن این بافتها ممکن است گزینهای برای درمان باشد.
درمان به موقع و مناسب آپنه خواب در کودکان میتواند به بهبود کیفیت خواب، عملکرد روزانه و در نهایت رشد و توسعه کودک کمک کند. بنابراین، در صورت مشاهده علائم مشکوک، مشاوره با پزشک یا متخصص خواب بسیار مهم است.
زندگی با آپنه خواب
زندگی با آپنه خواب میتواند چالشهایی را به همراه داشته باشد، اما اقدامهای عملی میتوانند به افراد مبتلا به این وضعیت در مدیریت آن و کاهش تأثیرات بهداشتی آن کمک کنند.
1. همکاری نزدیک با پزشک
ارتباط مستمر: مهم است که با پزشک عمومی یا متخصص خواب در ارتباط باشید و هر گونه علائم مداوم، چالشهای درمانی یا نگرانیهایی که ممکن است نیاز به تنظیم برنامه مدیریت آپنه خواب داشته باشند، را گزارش کنید.
2. مراقبت صحیح از دستگاههای درمانی
تمیزی و نگهداری: چه از دستگاه PAP استفاده کنید و چه از یک دستگاه دهانی، تمیز کردن و نگهداری صحیح میتواند به حداکثر بهرهوری از درمان و جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته کمک کند.
3. اجتناب از فعالیتهای پرخطر
آگاهی از خوابآلودگی روزانه: افراد مبتلا به آپنه خواب باید از خطرات خوابآلودگی در طول روز آگاه باشند. بهویژه برای افرادی که آپنه خواب درماننشده دارند، فعالیتهایی مانند رانندگی یا کار با ماشینآلات سنگین باید در صورت خوابآلودگی اجتناب شود.
4. تغییر وضعیت خواب
تغییر وضعیت خواب: هرچند که این موضوع بهطور دقیق مورد مطالعه قرار نگرفته است، برخی محصولات ویژه برای جلوگیری از خوابیدن به پشت ممکن است به برخی افراد در کاهش علائم آپنه خواب انسدادی کمک کنند.
5. کاهش مصرف الکل
کاهش مصرف الکل: کاهش مصرف الکل میتواند بخشی از برنامه درمانی برای آپنه خواب باشد. در افرادی که دچار OSA درماننشده هستند، حتی مصرف الکل در طول روز نیز ممکن است مشکلات تنفسی در شب را تشدید کند.
6. اطلاعرسانی به پزشکان جدید
گزارش آپنه خواب به پزشکان جدید: افراد مبتلا به آپنه خواب باید این وضعیت را به هر یک از پزشکان جدید خود اطلاع دهند، بهویژه زمانی که قصد شروع داروی جدید یا انجام جراحی را دارند.
نتیجهگیری
زندگی با آپنه خواب نیازمند مدیریت فعال و آگاهانه است. با رعایت این نکات و همکاری نزدیک با متخصصان بهداشت، افراد میتوانند به بهبود کیفیت خواب و زندگی خود کمک کنند.
https://www.sleepfoundation.org/
0 دیدگاه