به گزارش نبض نگار: سندروم روده تحریک پذیر یا آی‌بی‌اِس (به انگلیسی: Irritable bowel syndrome (IBS)) یک بیماری شایع است که بر سیستم گوارشی تأثیر می گذارد. یعنی یک بیماری روده‌ای است که علائمی مثل گرفتگی معده، نفخ، درد شکمی، تورم شکمی، اسهال یا یبوست، جزو علائم این بیماری هستند که به مرور زمان ایجاد شده و می توانند روزها، هفته ها یا ماه ها در یک زمان ادامه داشته باشند. بیماری IBS یک بیماری طولانی مدت است که نیازمند مدیریت دقیق است.
بیماری که افراد زیادی گاهی اوقات به طور مداوم و گاهی در طیف کوتاهی از زمان دچار آن هستند؛ اما آنچه مسلم است این بیماری هرگز به سرطان تبدیل نمی‌شود و زنان دو برابر بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. علت دقیق آن ناشناخته بوده و با چیزهایی مانند عبور خیلی سریع یا خیلی آهسته غذا از روده شما، اعصاب بیش از حد در روده شما، استرس و سابقه خانوادگی IBS مرتبط است.
روده تحریک پذیر
علائم شایع سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سندروم روده تحریک پذیر می تواند همراه با اسهال یا یبوست ویا هر دوی آنها و همچنین نفخ شکم همراه باشد. اکثر کسانی که دچار سندروم روده تحریک پذیر هستند، از دردهای تیرکشنده در ناحیه مرکزی یا پهلوها رنج می‌برندکه معمولا بصورت درد وپیچ زدن در ناف و قسمت پایین شکم و احساس درد و گرفتگی ( قلنج) در پهلوها احساس می‌شود.
این افراد معمولاً در گفتگو با پزشک عنوان می‌کنند که این درد را به صورت خفیف همواره داشته‌اند، اما اکنون بیشتر شده و پس از بررسی معلوم می‌شود که یک حمله یا شوک عصبی و استرس، همچون فوت ناگهانی عزیزان یا یک اسباب کشی یا مهاجرت و یا یک تغییر شغلی و... عامل تشدید آن بوده است.
گاهی اوقات بیمار تنها درد خفیفی در شکم و درد زیادی در ناحیه کمر احساس می‌کند که شاید در ظاهر هیچ ارتباطی با روده نداشته باشد. آنچه مسلم است سندروم روده تحریک پذیر که از آن به عنوان IBS نیز نام برده می‌شود، بیماری است که بر اثر عدم تحمل و هضم مواد غذایی وخوب کار نکردن آنزیم‌های داخل روده همراه با یک زمینه استرسی و روحی ایجاد می‌شود.
پس علائم اصلی IBS عبارتند از:
- درد یا گرفتگی معده: معمولاً بعد از غذا خوردن بدتر می شود و بعد از مدفوع بهتر است
- نفخ: ممکن است شکم شما به طور ناراحت کننده ای پر و متورم شود
- اسهال: ممکن است مدفوع آبکی و گاهی اوقات نیاز به دفع ناگهانی داشته باشید
- یبوست: ممکن است هنگام مدفوع فشار بیاورید و احساس کنید نمی توانید روده خود را به طور کامل تخلیه کنید
- نفخ
- ترشح مخاطی
- خستگی و کمبود انرژی
- احساس تهوع
- كمر درد
- مشکلات ادرار کردن: مانند نیاز به ادرار کردن مکرر، اصرار ناگهانی برای ادرار کردن، و احساس اینکه نمی توانید مثانه خود را به طور کامل تخلیه کنید.
- بی اختیاری روده: همیشه نمی توانید زمان مدفوع را کنترل کنید.
راه های تشخیص بیماری IBS
برای تشخیص سندروم روده تحریک پذیر آزمایش خاصی وجود ندارد و پزشک با گرفتن شرح حال بیمار و چند دستور غذایی و کنترل بیمار می‌تواند به آن پی ببرد؛ اما در سنین بالا تشخیص سندروم روده تحریک پذیر کمی مشکل‌تر بوده و گاهی اوقات به تست باریوم و یا حتی کولونوسکوپی نیز نیاز است.
چنانچه احساس می کنید دچار بیماری سندروم روده تحریک پذیر هستید، خودتان در تشخیص آن می‌توانید اقدام کنید. برای این کار به یک دفتر و قلم نیازمندید. سعی کنید در وعده‌های غذایی که میل می‌کنید مواد مورد مصرف را یادداشت کرده و کنترل نمایید که پس از مصرف چه موادی دچار درد در ناحیه شکم، اسهال و یبوست می‌شوید.
چنانچه پس از حذف این مواد از رژیم غذایی خود دیگر دچار این درد و حالت تهوع نشدید، مسلما به سندرم روده تحریک‌پذیر دچار شده‌اید. البته در بررسی‌های خود علاوه بر مواد غذایی باید حالت و روحیات خود را نیز در دفتر مورد‌نظر یادداشت بفرمایید. گاهی اوقات با عجله غذا خوردن و با تنش غذا خوردن خود نیز می‌تواند موجب ایجاد سندروم روده تحریک پذیر بشود. معمولاً این دردها با خوردن غذا تشدید شده و پس از دفع گاز و تخلیه روده‌ها احساس آرامش و کم شدن درد می‌کنید.
در صورت داشتن موارد زیر، توصیه می کنیم هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید:
- بی دلیل وزن زیادی از دست می دهید
- خونریزی از پایین بدن یا اسهال خونی
- یک توده سفت یا تورم در شکم
- تنگی نفس، ضربان قلب قابل توجه (تپش قلب) و پوست رنگ پریده
اینها می تواند نشانه های چیز جدی تری باشد. پزشک عمومی در مورد علائم شما می پرسد، مانند:
چه علائمی دارید؟
هر چند وقت یکبار این علائم را دارید؟
زمان داشتن علائم به عنوان مثال، پس از خوردن غذاهای خاص
چه مدت آنها را دارید؟
پزشک همچنین ممکن است شکم شما را برای توده یا تورم بررسی کند.
انواع روش‌های درمان سندرم روده تحریک پذیر
هیچ درمان قطعی برای سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. با این حال، اگر فرد مبتلا از محرک‌ها اجتناب کند، رژیم غذایی خود را تنظیم کند و توصیه‌های پزشک خود را دنبال کند، می‌تواند به طور قابل توجهی خطر عود و ناراحتی را کاهش دهد.
در مراحل اولیه درمان معمولا دکتر گوارش و کبد بالغین موارد زیر را توصیه می‌کند:
از مصرف غذاهایی که علائم شما را تحریک می‌کنند اجتناب کنید.
غذاهای پر فیبر بخورید.
به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
به طور منظم ورزش کنید.
به اندازه کافی بخوابید.
اگر مدام نفخ یا دفع گاز روده دارید، از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و الکلی و غذاهای خاصی که ممکن است منجر به افزایش گاز شوند، اجتناب کنید.
تحقیقات نشان می‌دهند که برخی از بیماران، در صورت قطع مصرف گلوتن (موجود در گندم و جو)، علائم اسهال آنها بهبود می‌یابد. برخی دیگر به کربوهیدرات‌های خاصی مانند فروکتوز، فروکتان ها، لاکتوز و غیره که در برخی از غلات، سبزیجات، میوه‌ها و محصولات لبنی یافت می‌شوند، حساس هستند. به‌همین‌دلیل است که باید با آزمون و خطا غذاهای محرک را شناسایی کرد.
اگر شدت مشکلات شما متوسط یا شدید است، پزشک ممکن است مراجعه به مشاور را پیشنهاد دهد. به‌خصوص اگر افسردگی دارید یا اگر استرس علائم شما را بدتر می‌کند. علاوه‌براین، پزشک براساس علائم شما ممکن است داروهایی زیر را تجویز کند:
- مکمل‌های حاوی فیبر. مصرف مکملی مانند پسیلیوم همراه با مایعات ممکن است به کنترل یبوست کمک کند.
- ملین‌ها. اگر مصرف فیبر به رفع یبوست کمک نکند، پزشک ممکن است ملین‌های بدون نسخه مانند منیزیم هیدروکسید خوراکی یا پلی اتیلن گلیکول را توصیه کند.
- داروهای ضد اسهال. داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید، می‌توانند به کنترل اسهال کمک کنند. پزشک شما همچنین ممکن است یک اتصال‌دهنده اسید صفراوی مانند کلستیرامین یا کلستیپول را تجویز کند.
- داروهای آنتی‌کولینرژیک. داروهایی مانند دی سیکلومین که می‌توانند به تسکین اسپاسم دردناک روده کمک کنند، گاهی برای افرادی‌که حملات اسهال دارند تجویز می‌شوند. این داروها به طور کلی بی‌خطر هستند اما می‌توانند باعث یبوست، خشکی دهان و تاری دید شوند.
- داروهای ضد افسردگی. این نوع داروها می‌توانند به کاهش افسردگی و مهار فعالیت نورون‌هایی که روده‌ها را کنترل می‌کنند کمک کند. اگر در نبود افسردگی اسهال و درد شکمی دارید، پزشک ممکن است دوز کمتر از حد طبیعی ایمی پرامین، دزیپرامین یا نورتریپتیلین را پیشنهاد کند. عوارض جانبی آنها ممکن است شامل خواب‌آلودگی، تاری دید، سرگیجه و خشکی دهان باشد.
- داروهای ضد افسردگی SSRI. داروهای ضد افسردگی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند فلوکستین یا پاروکستین، ممکن است در صورت افسردگی به رفع درد و یبوست کمک کنند.
- داروهای ضد درد پرگابالین یا گاباپنتین. ممکن است درد شدید یا نفخ را کاهش دهند.
- میکروبیوتای مدفوعی (FMT). جالب است بدانید که محققان در حال بررسی درمان‌های جدید مانند پیوند میکروبیوتای مدفوعی (FMT) هستند. این روش، باکتری‌های سالم روده را با قرار دادن مدفوع فرآوری‌شده شخص دیگری در روده بزرگ فرد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بازیابی می‌کند. آزمایشات بالینی برای بررسی داروی جدید سندرم روده تحریک پذیر در حال انجام هستند.
درمان خانگی سندرم روده تحریک پذیر
جالب است بدانید که رژیم غذایی و اضطراب مزمن تاثیر زیادی در تحریک علائم بیماران دارند. مدت طولانی است که نقش آلرژی یا عدم تحمل غذایی در سندرم روده تحریک پذیر شناخته شده است.
در اصل آلرژی غذایی واقعی به‌ندرت باعث بروز سندرم می‌شود، اما بسیاری از افراد هنگام خوردن یا نوشیدن برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها از جمله گندم، محصولات لبنی، مرکبات، لوبیا، کلم، شکلات، شیر، الکل و نوشیدنی‌های گازدار علائم بدتری دارند. حتی ممکن است دچار یبوست یا اسهال شوند. به طور کلی، محرک‌های غذایی رایج برای گرفتگی شکم یا نفخ عبارتند از:
- لوبیا
- کرفس
- پیاز
- هویج
- کشمش
- موز
- زردآلو
- آلو
- کلم بروکلی
- چوب شور
- انواع شیرینی
- محصولات لبنی
- آدامس بدون قند به دلیل داشتن سوربیتول
- محصولات حاوی کافئین
بنابراین در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر، باید مصرف مواد غذایی ذکر شده را به حداقل برسانید. توجه به نکات زیر نیز می‌تواند مانع از عود این مشکل شود:
درمان سندرم روده تحریک پذیر با طب سنتی
متخصص طب سنتی معتقد است که اکثر افراد مبتلا به این سندرم، دارای طبع سرد و بلغمی هستند. به‌همین‌دلیل، باید برای اصلاح اقدام شود. استفاده از دمنوش گیاهان دارویی مانند بابونه، زیره و آویشن نیز بسیار موثر است. نباید بلافاصله بعد غذا چای و میوه خورد و مصرف لبنیات و مواد غذایی نفاخ باید به حداقل برسد. در مورد اثرات مفید طب سوزنی با یک کارشناس مشورت کنید.
0 دیدگاه