آیا درمان ذخیره تخمدان کم امکان پذیر است؟

منظور از ذخیره تخمدان چیست؟

به نگارش نبض نگار: ذخیره تخمدان به تعداد تخمک موجود در تخمدان زنان طی هر دوره زمانی اشاره دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد جنین دختر در هفته بیستم بارداری حدود 7 میلیون فولیکول تخمک را نگهداری می‌کند که تا رسیدن به زمان تولد، به کمتر از 1 میلیون می‌رسد.

اگرچه این تعداد در نوزادان مختلف، متفاوت است؛ اما در هر حال این فولیکول‌ها به صورت ماهانه پس از بلوغ، در تعداد مشخصی آزاد می‌شود و تا رسیدن به سن معینی موسوم به سن یائسگی کاملاً به اتمام می‌رسد. باید گفت که از زمان رسیدن به بلوغ تا یائسگی، حدود 400 فولیکول در قالب تخمک‌های بالغ شده آزاد می‌شود تا با ورود به رحم، آماده لقاح و باروری گردد.

به طور کلی، تخمدان‌های بزرگ‌تر تخمک‌های بیشتری را در خود جای می‌دهند و در اغلب موارد، ذخیره تخمدان‌ها بین 1.5 تا 4 ng/ml گزارش می‌شود. باید دانست که‌ ذخیره تخمدانی در این محدوده مشکلی برای باروری ایجاد نمی‌کند؛ اما معمولاً ذخیره کمتر از 1 شانس بارداری را کاهش می‌دهد.

نشانه ذخیره تخمدان کم

اگرچه کاهش ذخیره تخمدان با علائم و نشانه‌های خاصی همراه نیست؛ اما می‌توان برخی تغییرات همچون کوتاه شدن دوره‌های پریودی، اختلال در بارداری و همچنین تأخیر یا قطع شدن قاعدگی را به عنوان نشانه ذخیره تخمدان کم قلمداد کرد و جهت تشخیص قطعی، آزمایش‌های مربوطه را انجام داد.

دلایل کاهش ذخیره تخمدان چیست؟

کاهش ذخیره تخمدان به علل مختلفی ایجاد می‌شود که افزایش سن بانوان، اصلی‌ترین عامل آن است. با این حال، دلایل و عوامل دیگری نیز در کم شدن ذخیره تخمدانی زنان نقش دارد که شامل مواردی نظیر ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی _همچون بیماری X شکننده_، استعمال دخانیات و مصرف سیگار، جراحی تخمدان، برخی درمان‌های تهاجمی مانند رادیوتراپی و شیمی‌درمانی، ابتلا به اوریون، بروز اندومتریوز، بیماری اتوایمیون و همچنین وقایع بدون دلیل (ایدیوپاتیک) می‌شود.

آزمایش های بررسی ذخیره تخمدان

آزمایش رزرو تخمدان به دو شیوه انجام می شود:

آزمایش هورمونی
سونوگرافی

بررسی ذخیره تخمدان با آزمایش های هورمونی
یکی از راه های ارزیابی ذخیره تخمدان در بانوان، استفاده از آزمایش های هورمونی است؛ به این صورت که، پزشک با توجه به شرایط هر فرد، یک یا چند آزمایش را برای او تجویز می‌کند. از مهم ترین آزمایش های هورمونی مورد استفاده برای بررسی ذخیره تخمدان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

آزمایش AMH
هورمون FSH
هورمون LH
هورمون پرولاکتین
تست تیروئید
تست شمارش فولیکول آنترال
تست چالش کلومیفن
بررسی ذخیره تخمدان به وسیله سونوگرافی

سونوگرافی تخمدان ها به دو صورت واژینال و از روی شکم انجام می شود. در مورد خانم هایی که چربی شکمی زیادی دارند قطعاً سونوگرافی واژینال مناسب تر است؛ چراکه این روش هم دید بهتری برای پزشک ایجاد می کند و هم می تواند اطلاعات بهتری را در اختیار پزشک قرار دهد.

علائم کاهش ذخیره تخمدان:

کاهش ذخیره تخمدان دارای علامت اختصاصی نیست، اما به طور کلی ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
اختلال در بارداری
تاخیر یا قطع شدن پریود
کوتاه شدن سیکل های قاعدگی

درمان ذخیره تخمدان پایین

ذخیره تخمدان کم به تنهایی نمی تواند سبب ناباروری شود؛ به عبارت دیگر ذخیره تخمدان پایین زمانی نگران کننده است که فرد در کنار آن دارای مشکلات انسداد لوله های رحمی، اختلالات رحم یا وجود مشکلات اسپرم در همسر باشد، در غیر این صورت فرد با ذخیره تخمدان حدود 1 نیز می تواند به روش طبیعی باردار شود. به همین علت علیرغم وجود یک ذخیره تخمدان خوب و وضعیت هورمونی عادی نمی توان گفت که فرد می تواند زمان بارداری را به تعویق بیندازد؛ چرا که عوامل دیگری نظیر چسبندگی لوله و مشکلات رحمی در خانم ها و همچنین اختلالات اسپرمی در آقایان نیز در ناباروری مؤثر است.

از این رو پزشک در مورد زوج هایی که قصد به تعویق انداختن بارداری دارند و دارای ذخیره تخمدان اندکی هستند، فریز کردن تخمک را پیشنهاد می دهد. در این روش با تحریک تخمدان، عمل تخمک کشی انجام شده و سپس این سلول جنسی در محیط فریز، نگهداری می شود. انجام این پروسه سبب می شود در صورتی که گذر زمان سبب اتمام ذخیره تخمدان فرد شد، پزشک بتواند با استفاده از تخمک فریز شده و اسپرم همسر برای لقاح خارج رحمی اقدام کند

چند راهکار برای بهبود کیفیت تخمک و ذخیره تخمدان

در کنار اقدامات بالا، لازم است زنان برای بهبود کیفیت تخمک‌های خود از روش‌هایی استفاده کنند که عبارتند از:
مدیریت استرس
ترک سیگار و پرهیز از استعمال دخانیات
رژیم غذایی سالم
سبک زندگی سالم
.داشتن وزن مناسب
افزایش ذخیره تخمدان با استفاده از مکمل DHEA
استفاده از مکمل Q10 به ویژه همراه با DHEA
فریز تخمک

 نکاتی درباره ی ذخیره تخمدان:

به طور کلی جواب آزمایش ذخیره تخمدان زیر 1 خوب نیست، اگر این عدد زیر 0.5 باشد به فرد میکرواینجکشن پیشنهاد می شود و جواب آزمایش ذخیره تخمدان 0.1 و نیز ذخیره تخمدان یک صدم فرد را نیازمند دریافت تخمک اهدایی می کند؛
به عنوان یک باور غلط در بین مردم می توان راه های افزایش ذخیره تخمدان را نام برد، چرا که ذخیره تخمدان در ابتدا تولد فرد مشخص بوده و به تدریج براساس عوامل مخلف کاهش می یابد؛
رنج نرمال amh درزنان یا همان حد نرمال ذخیره تخمدان بالای 1.5 است و عددی کمتر از این مقدار نشانه ذخیره تخمدان کم است. وجود قرص برای افزایش ذخیره تخمدان باوری غلط است. چرا که هیچ روشی مبنی بر افزایش ذخیره تخمدان برای خانم ها وجود ندارد.

منبع:

https://raadinahealth.com
https://mom.ir

آیا درمان ذخیره تخمدان کم امکان پذیر است؟